Mevlana Celaleddin-i Rumi’de MANA-SURET perspektifi

DUYULAR

Duyuları kullanmasını bilmek; Duygu yolu eşeklerin yoludur. Yıldızları tanıyan gemiciden başkasının duyguları yıldızlarla yol bulamaz. Başkalarının işi sadece onları seyretmektir.

Kulak

Duyu kulağı-ruh kulağı; Baştaki kulak, anlam kulağının pamuğudur. Bu kulak terkedilirse ancak söz anlaşılır hale gelir. Duyu kulağı, peri nağmelerini, felekten nağmeleri duyamaz. Duyu kulağı, dünyadaki sözleri duyar. Ruh kulağı ise, ‘ol’ (kün/yaratılış) emrinin sırlarına ulaşır. Kulağından vesvese pamuğunu çıkar ki, evrenin cuş-u huruşunu duyasın. Okudun ama sesten başka birşey duymadın. Duyu aleminde olan, sebeplere kulak verir. Gözü açık olan ise, herşeyi sebepsiz, Allah hikmeti olarak duyar.

Asıl sesi duymak; Rüyasında Hak tarafındanbir ses geldi. Bu sesi ruhu duydu. O ses öyle bir sesti ki, her sesin aslıdır. Asıl ses odur. O sesten başka sesler, aksi sedadır. Görünen kulak, sözü duyar, ezberler. Can kulağı ise, ‘ol’ emrinin sırlarını işitir.

Göz

Dünya dediğin bir bakışımızdır bizim.

Sen görenlerdensin, dünya seyrine dalma.

(Ömer Hayyam)

Duyu gözü-ruh gözü; Toprağa ait göz, toprağa bakar. Rüzgarı gören gözse başkadır. Duyu gözü at, Allah’ın ışığı da binicidir. Duyu gözü kördür. Süvarisiz at bir işe yaramaz. Atın gözüne (duyu gözü) yol gösteren şahın gözüdür (Hak nuru). Allahın nuru, duyu nuruna binmiştir. Şahın gözü olmadan atın gözünün bir değeri yoktur. At gözü sadece otlağı bilir. Binicisiz at yolda gitmesini bilmez. Ancak şah binince ana yola yönelir. Duyu gözü, köpüğü görür, denizi görmez. Anı görür, yarını görmez. Öküz Bağdat’a girip şehri bir baştan bir başa dolaşsa bütün zevk ve lezzetlerden göreceği sadece karpuz kabuğudur.

Tüm duyuların göz olması; Beden kalıbından kurtulan kulak da, burun da göz olabilir. Nerede bir kulak varsa onun yüzünden göz olur. Ariflerin bedenlerinin her kılı gözdür. Beden gözü bir et parçasından ibarettir. Dünyaya göz pusulandan bakarsan ancak gözünün miktarınca görürsün.

Körlük ve kalpgözü; Kalp gözü olmayan için, odunla ödağacı birdir. Kimin kalbinde kapı açılırsa her zerreden güneşi görür. Kör, kendisinden neyin çalındığını anlayamaz. Gaflet uykusu gidince gözleri açılır. Birisi minareyi görür ama oradaki kuşu göremez. Bir başkası kuşu görür ama ağzındaki tüyü göremez. Hak nuruyla bakansa hem kuşu hem de ağzındaki tüyü görür. Birisi insanı işlenmiş bir çamur, bir diğeri de çamurda ilim ve amel olarak görür.